De Leo XIII straat

Begin twintigste eeuw streken twee fabrieken neer in Zuilen: Bruggen- en wagonfabriek Werkspoor en Staalgieterij J.M. de Muinck Keijzer (Demka). Voor werknemers werden al snel woningen gebouwd door de algemene woningbouwvereniging ‘Zuilen’ en bouwvereniging ‘Elinkwijk’. In de toen nog sterk verzuilde samenleving ontstond behoefte aan woningen voor uitsluitend Rooms-katholieke bewoners. Voor hen bouwde ‘Prinses Juliana’ complex 2 op een kavel tussen de Geraniumstraat en de Tuin van Kol (het huidige Julianapark).

– De Rooms-katholieke woningbouwvereniging ‘Prinses Juliana’ zou eigenlijk ‘St.-Joseph’ gaan heten, maar in 1909, het jaar van oprichting, werd een prinsesje geboren. Het bestuur koos toen voor de naam ‘Prinses Juliana’.

De plannen voor complex 2 werden in eerste instantie afgewezen omdat ze in de ogen van de overheid te luxe waren. De afwijzing werd verdedigd met de opvatting dat het zulke luxe woningen zijn ‘dat het wel middenstandswoningen lijken’! Daarom moesten onderhandelingen de partijen op één lijn brengen en dat viel niet mee. Alle tegenslagen vertraagden de bouw van de 252 geplande woningen aanzienlijk. De eerste kwamen pas in 1928 beschikbaar en het ging in totaal vijftien jaar duren voordat het gehele project gereed is. Het waren dan wel meer woningen geworden.

De woningen in de Leo XIII straat werden ontworpen door architect Rietbergen. ‘Het nieuwe complex bestaat uit arbeiderswoningen, die van ƒ 4,75 tot ƒ 6,50 [dat was per week, maar in guldens dus!] huur doen, gebouwd met rijkssubsidie, onder garantie van de gemeente.

Moeilijkheden bij den bouw hebben zich tot heden niet voorgedaan, of het zouden moeten zijn de moeilijkheden voor den architect om met een bouwsom van ƒ 2400.- per woning, alles (ook de grondprijs) inbegrepen, solide en aangenaam te bouwen.’

De Leo XIII straat werd genoemd naar paus Leo XIII, die geboren werd in 1810 en overleed in 1903. Paus Leo XIII is een algemeen gewaardeerde paus die een verademing was na zijn voorganger, de strenge paus Pius IX. In het Utrechts Nieuwsblad van 15 oktober 1924 lezen we over hem: ‘In den nacht van den 30en op den 31en October zal de kist, waarin zich het stoffelijk overschot van Paus Leo XIII bevindt, van zijn tegenwoordige rustplaats in de St. Pieter worden overgebracht naar de tombe, die de Paus tijdens zijn leven reeds had doen inrichten in de San Giovanni in Laterano (de kerk naast het vroegere pauselijk paleis). Paus Leo XIII koesterde een groote belangstelling voor het Laterano en behoorde tot de ijverigste voorstanders eener restauratie.’

De Leo XIII straat is er een zonder winkels. De enige in het vroegere Zuilen wijd en zijd bekende naam die we in deze straat tegenkomen, is die van een collega van me: ‘J. Hordijk, horlogemaker’. Om niemand tekort te doen hier een lijstje van de bewoners, per huisnummer, met hun beroep volgens de Stratengids die de gemeente Utrecht in 1940 uitgaf. (Het is nog geen computertijdperk, de opnamedatum is in de periode 1938-’39 geweest.) Let op de beroepen.

1          J.B. Mutsers                                   fraiser.

3          A.J.L. Oostendorp                          bankwerker N.S.

5          J.C. van Helden                            conducteur N.S.

7          J. Kreeftmeijer                              colporteur.

9         A.J.G. Schilte                                 fabrieksarbeider.

11        C. Spiekman                                  metselaar.

13        A.J. Mathijssen                             autogeen lasscher.

15        G.H. Rijnbergen                           zandvormer.

17        A. Visser                                       wijnkoopersknecht.

19       C. Leeman                                     waschknecht.

21       H.G. Wieman                                 wegwerker N.S.

23       J. Hordijk                                        horlogemaker.

25       J. van Lieshout                             meubelmaker.

27       A.J. van Dijk                                  kaashandelaar.

 

2         J.A. Veltman                                  sjouwer.

4         J.D. Zorn                                       wagenlooper.

6         M.W. Molenbeek                           kellner.

8         L.M. Hessing                                 metaalbewerker.

10       Werkplaats.

12       M. Peffer                                       kernmaker.

14       W. Tolboom                                   werkman.

16       A.H. van Rhee                              conducteur N.S.

18       J. Tersteeg                                    metselaar.

20       W. Luijters.

22       G.J. Wolthuis                                bankwerker N.S.

24       M. van Kuilenburg                        sigarenmaker.

26       S. Duijst                                       arbeider Genie.

28       A.W.A. Kemme                            chauffeur.

Van de Leo XIII straat heeft het Museum van Zuilen geen foto uit de periode voor 1954.

Dus… moeten we het doen met een foto van na 1954, maar dit is wel de Leo XIII-straat. (Foto: Het Utrechts Archief.)

Meer weten over de Leo XIII straat en/of Zuilen: www.museumvanzuilen.nl

Voor meer informatie over 100 jaar woningbouw in Zuilen: Bouwen voor de Buurt: bronnen