De Siemensstraat

De combinatie van uitvindingen van Carl Wilhelm Siemens en Pierre Emile Martin brachten rond 1860 een nieuw fabricageproces voor de vervaardiging van staal uit ruwijzer(schroot). Het zogenaamde Martin-Siemensproces werd tot de jaren zeventig van de vorige eeuw toegepast, ook bij Demka de grote staalfabriek in Zuilen. De Siemensstraat is een van de eerste straten van Elinkwijk, de wijk die in Nieuw-Zuilen werd gebouwd voor de werknemers van de twee grote fabrieken die in Zuilen neerstreken: de Wagon- en Bruggenfabriek Werkspoor en Staalgieterij Demka.

N.V. Bouwvereeniging Elinkwijk

Door de komst van Werkspoor (1913) en Demka (1916) ontstond een grote behoefte aan woningen voor de duizenden werknemer in de omgeving van de beide fabrieken. Om een ‘mooie tuinwijk’ mogelijk te maken werd de benodigde grond door de familie Elink Schuurman, voor een matige prijs verkocht. Om de familie voor dit gebaar te eren werd daarom aan de wijk de naam Elinkwijk gegeven.

Het bouwplan is van architect Karel Muller en omvatte: ‘… 310 huizen, met enkele uitzonderingen van winkelhuizen en beambtenwoningen, alle voor werknemers bestemd, die hier voor een lage huur een ruime woning met flinke tuin voor het kweken van groenten verkrijgen.’ De huizentypes verschillen enorm: grote woningen voor de chefs en bazen en kleinere voor de arbeiders.

De Siemensstraat

De Siemensstraat is maar een korte straat, zonder de ‘winkel op de hoek’, wat tijdens de bouw van deze wijk een vrij algemeen gegeven was. Toch vinden we wel wat zelfstandige ondernemers hier. Op nummer 11 woonde de heer Wijsman. Hij ventte groenten in het dorp Zuilen maar had geen winkel.

Bij zijn buurman konden de inwoners van Zuilen terecht die met hun zuur verdiende centen een gokje willen wagen. Daarvoor moesten zij zich vervoegen op nummer 13 (what’s in a number?) bij de heer X.J. Noz. Hij adverteerde namelijk dat hij loten verkoopt.

De heer Noz verliet dit huis(nummer) en we vinden hem later terug op de Amsterdamsestraatweg. Daar groeit zijn bedrijf door de verkoop van ticket voor evenementen.

Op de hoek Wattlaan woonde op nummer 19 mejuffrouw Van Deursen. Zij was gediplomeerd coupeuse en ‘biedt zich aan voor het maken van mantels vanaf ƒ 6,-’. Mejuffrouw Van Deursen heeft hier ook een ‘Opleidingsschool voor Costumiére, Coupeuse en Coupeuse leerares’.

Niet iedereen in deze straat werkte bij Werkspoor of Demka (wat vaak gedacht wordt). De heer Van Rooijen op nummer 7 werkte bij de P.T.T., de kostwinners op de nummers 2 en 19 werkten bij de N.S. en op nummer 8 woonde de heer J.H. Cromjongh, hij was ‘muziekonderwijzer’.

In het zoeken naar de historie van Zuilen is onderzoek gedaan naar de uit Zuilen afkomstige militairen die rond 1950 uitgezonden werden voor de politionele acties (oorlog) in Nederlands Indië vanwege de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië.

Uit de Siemensstraat zijn bekend de heren J.F. van Hout, Siemensstraat 4, J.F. van Rooijen en zijn broer J.W.E. van Rooijen, Siemensstraat 7 en Th. H. Schreijer, Siemensstraat 19.

Het is onwaarschijnlijk dat er straten in Zuilen of Utrecht, zelfs in Nederland waren, die fraaier versierd werden ter gelegenheid van de bevrijding dan de straten van ‘Elinkwijk’. Hier zien we een werkelijk fantastisch opgetuigde Siemensstraat met rood wit en blauw, maar ook met heel veel groen.

Meer weten over de Siemensstraat en/of Zuilen: www.museumvanzuilen.nl

Voor meer informatie over 100 jaar woningbouw in Zuilen: Bouwen voor de Buurt: bronnen