Tentoonstelling Kleurrijk en geworteld – Gastarbeiders in Zuilen door de jaren heen

In het begin van de twintigste eeuw verandert het karakter van het dorpje Zuilen. Naast het oude Zuilen ontstaat een nieuw Zuilen, met nieuwe bewoners. De Amsterdamse Werkspoor-fabriek groeit zo snel dat in 1913 een vestiging in Zuilen ontstaat, waar aanvankelijk plat Amsterdams wordt gesproken. Rond dezelfde tijd verhuist de heer J.M. de Muinck Keizer (‘Demka’) zijn staalfabriek vanuit het Groningse Martenshoek ook naar Zuilen. Daarmee zijn de eerste ‘gastarbeiders’ in Zuilen een feit. Er zullen er nog velen volgen. Uit alle windrichtingen vinden mensen hun weg naar Zuilen. Ieder met zijn eigen verhaal. Of het nu gaat om Polen die na de oorlog niet terug kunnen naar hun eigen land. Om Hongaren die op de vlucht zijn voor het neerslaan van de Hongaarse Opstand. Of om mannen uit bijvoorbeeld Spanje, Griekenland, Marokko en Turkije die naar Zuilen komen om de personeelstekorten bij de industrie helpen op te lossen.

Het Museum van Zuilen zet in een nieuwe tentoonstelling de schijnwerpers op deze bijzondere en kleurrijke geschiedenis. Met behulp van bestaand filmmateriaal en nieuwe interviews portretteren we 16 mensen met diverse achtergronden, die allemaal met hun eigen levensverhaal hun heil in Zuilen zochten. Erg gastvrij werden zij niet altijd behandeld. Velen verbleven in kleine en gehorige pensions samen met andere gastarbeiders. De omstandigheden op het werk waren soms zwaar; het ging vaak om werk waarvoor veel oorspronkelijke bewoners hun neus ophaalden. Bovendien kregen gastarbeiders te maken met vooroordelen en discriminatie. Toch zijn de meeste nieuwkomers uiteindelijk geworteld in Zuilen. Gastarbeiders hebben hun stempel gedrukt op het leven en werken in Zuilen. Die sporen zijn tot op de dag van vandaag zichtbaar.

Voor deze tentoonstelling werkt het Museum van Zuilen samen met het honours-programma van de School voor Journalistiek in Utrecht (mini-documentaires), de projectgroep 50 jaar gastarbeiders in Utrecht (archiefmaterieel) en de Emigratiegeneratie (scholenproject). Delen van de tentoonstelling zijn ook te zien in de Bibliotheek Zuilen en in het stadskantoor van de gemeente Utrecht.

De tentoonstelling ‘Kleurrijk en geworteld. Gastarbeiders in Zuilen door de jaren heen’ was vanaf zaterdag 28 januari 2023 tot 31 december 2023 te zien in het Museum van Zuilen, Schaverijstraat 13, Utrecht (De Werkspoorfabriek).

We hebben de tentoonstelling online gearchiveerd: Online tentoonstelling Kleurrijk & geworteld.