Josephbouw: na 100 jaar nog steeds geliefd buurtje

Het was niet het eerste complex van woningbouwvereniging Prinses Juliana: dat was de Dennenstraat (1915). Maar de Josephbouw zette met 315 woningen Juliana wel goed op de kaart. Het buurtje is honderd jaar na de oplevering van de eerste woningen nog steeds populair én 100% sociale huur.

Het pleintje aan de Schaepmanstraat, het gebied waar vanaf 1928 de eerste woningen van de Josephbouw werden opgeleverd.

De eerste plannen dateerden van 1918, en de grond werd aangekocht in 1920. Maar daarna sloeg de vertraging toe. Na de Eerste Wereldoorlog ging de rijksoverheid geleidelijk de woningbouwsubsidies afbouwen en meer aan de markt overlaten. De woningen van Juliana werden eerst te groot en te luxe gevonden voor arbeiderswoningen. Na wat bezuinigingsrondes bleek vervolgens de omvang van het project een volgende horde voor een rijksbijdrage. Om die reden werd het project in tweeën geknipt. Het eerste deel (Jan Overdijkstraat, Forstmanstraat en even nrs.Schaepmanstraat) werd ontworpen door Martin Rietbergen.

Het ontwerp van de woningen langs het spoor in de Jan van Overdijkstraat.

Tekeningen van het meest voorkomende woningtype in het eerste deelplan, architect Rietbergen. De huizen beschikten over een keuken en inpandig toilet, maar nog niet over een badkamer.

De rest van het complex, met de straatjes die grenzen aan de Sint Josephlaan en Amsterdamsestraatweg was een ontwerp van W.Maas. In dat deel waren ook een aantal winkels en het kantoor met werkplaats van de woningbouwvereniging opgenomen. Hoewel die twee deelplannen al in 1924 en 1925 een bouwvergunning kregen zou het nog tot 1928 duren eer de eerste woningen werden opgeleverd. De aanvangshuur varieerde van f4,75 tot f6,50 per week (€9 tot €13 per maand). Financiële problemen hielden maar aan. Corporaties moesten in de jaren dertig rijksbijdragen versneld terugbetalen, konden dus niet meer investeren. Uiteindelijk zou de laatste woning van de Josephbouw pas in 1942 opgeleverd worden.

situatietekening van het tweede deelplan. De schuine straat aan de linkerkant is de Geraniumstraat. In het midden van boven naar beneden de Josephlaan.

De Josephlaan, die in het stedenbouwkundig plan van Berlage (1924) aangewezen was als onderdeel van de toekomstige rondweg, snijdt het plan doormidden. Tot 1966 liep de weg dood op het spoor naar Amsterdam. De Josephlaan was toen een speelstraat en de plaats waar de jaarlijkse kermis plaatsvond. Toen het viaduct bij het huidige station klaar was veranderde de straat in een verkeersriool, met veel overlast voor de bewoners die langs de weg wonen. Met de herinrichting (2023) is de rust weer enigszins teruggekeerd.

De Leo XIII straat ten zuiden van de Josephlaan. In vergelijking met de eerste complexen van woningbouwvereniging Zuilen en woningstichting Eigen Haard is de Josephbouw steniger, omdat voortuinen en bomen vrijwel ontbreken. Juliana koos voor een hogere woningdichtheid om kosten te besparen.

Bij de oplevering van het complex werd een huurdersvereniging opgericht, die een belangrijke rol kreeg in de opbouw van de sociale structuur, door het organiseren van ontspanningsactiviteiten voor de bewoners.

In de Dr. Schaepmanstraat woonde op nummer 14 de familie Van der Werff. De heer des huizes, A.A. van der Werff, was voorzitter van de Nederlandse Rooms Katholieke Steenfabriekarbeiders Bond. Om zijn verdiensten voor de bond werd hij opgenomen in de gemeenteraad van Zuilen. De grootte van zijn gezin, veertien kinderen, maakte het noodzakelijk dat hij de beschikking kreeg over twee woningen om hen te huisvesten. De heer van der Werff werd later wethouder voor de Katholieke Volks Partij. Een goed beeld van wie er zoal huurder waren in het complex vind dit overzicht van de huurders in de Leo XIII straat in 1940

De woningen zijn tussen 2021/23 gerenoveerd. Met het Julianapark en een NS station om de hoek is het nog steeds een van de finste woonbuurten van Zuilen.

Meer lezen over de Josephbouw?

De Dr.Schaepmanstraat en het Plein

Welke straten behoren bij het complex?  

Amsterdamsestraatweg 422-454 

Forstmanstraat 1-23 en 2-32 

Geraniumstraat (Noordzijde) 

Haarmansstraat (geen adressen) 

Jan Overdijkstraat 1-73 (incl 39A-39D) en 2-54 

Leo XIII-straat 1-27 en 2-28 

St.-Josephlaan 1-67 en 2-58 

Dr. Schaepmanstraat 1-25 en 2-8A 

Dr. Schaepmanplein 2-8